Het schoolteam en de EF

In de zoektocht naar een insteek om onderwijsprofessionals met de verschillende executieve functies kennis te laten maken en hen bewust te maken van de eigen executieve functies moest er rekening worden gehouden met een aantal voorwaarden. Zo moeten de onderwijsprofessionals gemotiveerd raken om hun leerlingen strategieën aan te leren om zo de executieve functies te stimuleren/compenseren. De insteek moet dus zéér concreet en praktisch zijn en bovendien moet de overdracht van kennis en informatie liefst in een ongedwongen en positieve sfeer gebeuren om dat dit de effectiviteit ten goede komt. Indien de workshop beklijvend is, kan deze een aanzet betekenen om onderwijsprofessionals in de toekomst te helpen om vaker hun EF bril op te zetten. 

Hier volgen drie mogelijkheden om met het schoolteam aan de slag te gaan rond de executieve functies: de Krono Escape Room, Kwinkslag en het Barricadespel. Bij de nabespreking kan de hieronder downloadbare vragenlijst gebruikt worden. Door deze vragenlijst in te vullen worden de executieve functies van de onderwijsprofessionals ingeschaald. Deze vragenlijst kan bij de nabespreking van pas komen. 

De Krono Escape Room

In een escape room komen de verschillende executieve functies aan bod. Door ervaringsgericht te werken en de eigen beleving te koppelen aan de theorie rond de executieve functies, ontstaat er door de inschaling van de eigen executieve functies bewustwording van de complexiteit van deze executieve functies.

Twee jonge onderneemsters, Marieke Maertens en Ilse Bohé, ontwikkelden een mobiele escape game (een escape truck). Met deze escape truck kunnen ze tot op elke school geraken waardoor "tijd" geen struikelblok meer vormt. Meer informatie of een prijsaanvraag op maat vind je via onderstaande knop:

Een escape room geeft het schoolteam op een leuke manier een deadline om een gemeenschappelijk doel te bereiken. Er wordt coöperatief geleerd. Om te kunnen ontsnappen moet je verschillende problemen oplossen. Verder doet het spel een groot beroep op de samenwerkingsvaardigheden van de groep. Als groep moet je van elkaar weten waar de individuele kwaliteiten liggen: je hebt meerdere perspectieven nodig om naar bepaalde problemen te kijken en er is sprake van onderlinge afhankelijkheid. Na een succesvol, of minder succesvol, einde reflecteert de groep op het proces: 'Hadden we dit maar gedaan..' of 'de volgende keer moeten we het echt zo doen...'. De executieve functies van de verschillende teamleden spelen dus een belangrijke rol.

Na het ontsnappingsproces in de Krono Escape Game krijg je feedback van de begeleiders. Deze zien via monitoring waar jullie team vastloopt of doorheen vliegt en kunnen deze observaties samen met jouw team koppelen aan de executieve functies. Er wordt teruggekeken op het proces (Waar en wanneer hadden jullie welke executieve functies nodig? Beïnvloeden de executieve functies de slaagkansen? ...) en vervolgens vooruitgekeken naar hoe je de transfer kan maken bij de leerlingen, naar hoe je de executieve functies bij de leerlingen kan inschalen en naar hoe je strategieën aan de leerlingen kan aanreiken om aan eventuele zwakke executieve functies tegemoet te komen.

Daarnaast is een escape room voor een heterogeen samengestelde groep leuk als er sprake is van variatie van onderwerpen. Zo worden op de individuele kwaliteiten (in dit geval executieve functies) aangesproken. Doordat je door dit proefondervindelijk proces zélf problemen aanbrengt, kan je makkelijk de transfer maken naar de problemen die leerlingen door hun zwakke executieve functies ondervinden in de klas.

Kwinkslag

Kwinkslag speelde ik ongeveer 15 jaar geleden voor het eerst met een klasgroep. Toen werd het spel ingezet om te werken rond diversiteit en het ervaren van 'anders' te zijn of bekeken te worden. Ik kocht het destijds via het Centrum Informatieve Spelen of kortweg C.I.S.. Dit is nu De Aanstokerij geworden. De Aanstokerij is een organisatie die vorming geeft via spel.

Het spel is dus te koop bij De Aanstokerij. Hieronder volgt een link naar hun website het spel bij hen kan kopen.

Het spel zit zo in elkaar dat er op elke speeltafel spelregels en kaarten liggen. Er mag gedurende het ganse spel niet gepraat worden. Na een tijdje moeten een aantal spelers verhuizen naar de volgende tafel. Daar kregen de spelers de er al zitten een kaart met andere spelregels. Beide partijen weten dit niet en moeten een spel spelen waarvan ze gaandeweg ontdekken dat "hun spelregels" niet dezelfde zijn als die van de andere spelers. 

Door na het spelen van dit spel stil te staan bij de beleving van het spel en het gedrag van de teamgenoten tijdens het spel kunnen deze gelinkt worden aan de executieve functies. Wie kon zichzelf beheersen? Wie raakte gefrustreerd? Wie was flexibel genoeg om zijn plan te wijzigen? Wie verloor het einddoel niet uit het oog? Wie gaf op?

Hieronder kan je de spelregels van het spel bekijken.

Het Barricadespel

Tijdens een brainstormsessie met de mentor van mijn praktijkonderzoek, Katrien Van den Berghe, kwam zij met het idee om ook rekening te houden met workshops die binnen een beperkte tijd dienen gegeven te worden. Een escape game of Kwinkslag vragen met inbegrip van een nabespreking minimaal twee uur tijd. Zij opperde het idee om onderwijsprofessionals de executieve functies te laten ervaren door hen een spel te laten spelen waarvan ze de spelregels niet kennen. Ik kwam uit bij het Barricadespel. Zonder spelregels kan je op basis van het spelbord niet uitmaken hoe het gespeeld moet worden. Je kan dit uiteraard ook met andere spelen doen. Je dient er rekening mee te houden dat het geen al te populair of bekend spel mag zijn want dan loop je het risico dat meerdere teamleden de spelregels al kennen.

Doordat de teamleden de spelregels niet kennen, kan je hen een vijf- tot tiental minuten geven om met het spel te beginnen. Nadien kan je bespreken hoe de opstart verliep. Gaven de teamleden op? Welke stappen werden gezet? Wie raakte gefrustreerd en wie niet?

Bruikbaar materiaal voor tijdens een workshop

Hieronder vind je materiaal dat psycholge en ondersteuner Marijke Lagrou ontwikkelde voor het duiden van de executieve functies.

Samen met pedagoge en ondersteuner Judith Brandt stelde ik een leidraad specifiek voor de leerkrachten "voeding" op. Deze bundel toont aan hoe belangrijk concretisering en expliciete communicatie is. Ook voor andere vakken kan deze leidraad inspirerend zijn.